Hofje De Armen de Poth
Onderdak bieden aan dakloze mensen en ‘Arme Huyssittende’ van de noodzakelijke levensbehoeften te voorzien behoorden tot de doelstellingen van de oorspronkelijk middeleeuwse institutie. Dat was de Broederschap van de Heilige Geest, inmiddels opgevolgd door de huidige stichting, met regenten als opvolgers van broeders. Ziekenverzorging, vooral in de tijden dat de pest heerste, zat ook in het takenpakket waarover afspraken met het stadsbestuur zijn vastgelegd in een document uit 1447. Tegenwoordig legt de Stichting ‘De Armen de Poth’ zich uitsluitend toe op het verschaffen van onderdak, en dan alleen aan oudere mensen uit Amersfoort met een beperkte beurs. Voorts zet de stichting zich in om het monumentale karakter van het hofje in stand te houden en beheert daartoe ook landerijen en een klein kapitaal.
Hoofdgebouw
Recent bouwhistorisch onderzoek heeft uitgewezen dat de oudste gedeelten van het huidige Hoofdgebouw uit de tweede helft van de 15e eeuw stammen: de kelder (circa 1450) en de Celzusterenkamer (circa 1495). Feitelijk omvat het langwerpige Hoofdgebouw, midden op het terrein van het hofje, vier delen die onder een dak zijn samengevoegd. Aan de noordzijde ligt de Celzusterenkamer. Daarin woonden in de periode 1547 – 1592 de Celzusters, een kleine kloosterorde die zieken verpleegden in het tegenovergelegen Pesthuis (gebouwd voor 1495 en afgebroken in 1892) en kleinere pesthuisjes op het terrein. Aan de zuidzijde van het Hoofdgebouw bevindt zich de Regentenkamer met zijn bijzondere inventaris. Beide ruimten werden omstreeks 1920 gerestaureerd en ingericht in 17e stijl. De Celzusterenkamer wordt thans gebruikt voor bewoners en is, in tegenstelling tot de Regentenkamer, ook beschikbaar voor derden. Tussen beide uiteinden van het hoofdgebouw ligt het voormalige Provenhuis. Daarin bevond zich de Bakkerij, waar men wekelijks brood bakte voor de uitdelingen in de naastgelegen Uitdeelkamer. Overwogen wordt om de renaissanceoven te restaureren en weer in gebruik te nemen. Tegen de oostzijde van de Regentenkamer is in de 18e eeuw de woning van de binnenvader gebouwd. Oorspronkelijk was hij belast met de ziekenverzorging, het broodbakken en de uitdelingen. Thans is de binnenvader het eerste aanspreekpunt voor de bewoners en verantwoordelijk voor het dagelijks beheer van het hofje, inclusief het gastheerschap bij de vele evenementen, ook van derden.
Kapel
De Sint-Rochuskapel werd in 1500 gebouwd. Rochus was de beschermheilige van pelgrims en van besmettelijke ziekten, zoals de pest. Aan het einde van de 16e eeuw raakt de kapel buiten gebruik. Na jarenlang dienst te hebben gedaan als pakhuis werd de kapel van afbraak gered en in 1905 gerestaureerd. Vanaf die tijd vonden er de wekelijkse uitdelingen plaats, waaraan in 1975 een einde kwam en nu nog symbolisch worden voortgezet. Latere verbouwingen in 1965 en recentelijk in 2015 maakten de kapel voor verschillende doeleinden geschikt, zoals huwelijken, kleine concerten, exposities en workshops.
Hofje
Bijna alle 48 huisjes die nu deel uitmaken van De Poth, zijn gebouwd aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Toen ontstond, na afbraak van het pesthuis, de vorm van het huidige hofje. Door verschillende verbouwingen en aanpassingen, zijn de huisjes zeer gewild voor de doelgroep: oudere mensen met een bescheiden inkomen. Begin 2016 wonen er 54 personen, 20 alleenstaande mannen, evenveel vrouwen en zeven echtparen. Een woning is nu bestemd als ‘toonhuisje’, te bezichtigen bij rondleidingen door het Gilde.
Bezoek:
Het hofje is vrij toegankelijk. Een app kan men ter plaatse downloaden voor een individuele audiorondtocht. Groepsrondleidingen worden via de VVV geregeld en geven ook toegang tot de kapel en het toonhuisje. Op de Open Monumentendag zijn behalve deze ruimten ook de Celzusterenkamer te bezoeken.
Stichting ‘De Armen De Poth’,
Pothstraat 16, 3811 JL Amersfoort. Tel. 033-4721419
www.armendepoth.nl
